Maar eerst een obligate rant over Hugo en Mark
Wat Rewire flikt, is niets minder dan een tour de force in deze omstandigheden. Hierbij hoort meteen ook een shout-out naar Draaimolen Festival en Gaudeamus Muziekweek, die in dezelfde week geïmproviseerde edities hielden. Het beleid in Nederland is immers een schot voor de boeg van alles wat zich links van VVD en CDA positioneert: denk maar niet dat je als gesubsidieerde entiteit of alternatieve levensstijl-aanhanger ook maar enigszins moet rekenen op dit kabinet. Winstmotief en entertainment voor de massa moeten koste wat kost gevrijwaard worden, evenals de perceptie van individuele vrijheid. En dat gaat veel verder dan de context van de pandemie, zoveel weten we al sinds het tijdperk-Halbe Zijlstra.
Maar het kan echt: livemuziek in Nederland, ofte het laatste West-Europese land dat uit deze malaise gekropen komt. Bij gebrek aan politisering van de noodzakelijke strijd tegen het beleid van Rutte-De Jonge-Grapperhaus is er één ding wat nog beter is dan met een Love Parade van de Aldi meestappen en verwachten dat er iets zal veranderen: naar een festival gaan dat fysiek doorgaat. Want ja, na een online-editie en tweeënhalf jaar zonder fysieke variant (normaal in maart/april) gaat Rewire van 10 tot 18 september als een eenmalige ‘offline’ editie door, met een live-zwaartepunt op 10 en 11 september.
Dit is in elk geval beter dan meestappen in die Love Parade van de Aldi genaamd Unmute Us
Rewire had meerdere scenario’s ingecalculeerd en kan net als de F1-prijs in Zandvoort ‘gewoon’ plaatsvinden. Weliswaar met maximaal zo’n 700 mensen per dag en zittend. Zonder nachtprogramma. En uiteraard beperkt qua set(s)(tijden). De line-up is een voortzetting van hun knappe online-editie eerder dit jaar, met daarbij ook veel aandacht voor randprogramma in de publieke ruimte en allerlei bijzondere locaties in Den Haag.
Zo is er naast een reeks installaties onder de noemer Proximity Music ook een fysiek vervolg van het Music for a Busy City-programma dat al tijdens de online editie Rewire-bezoekers aanspoorde om hun scherm af en toe te laten voor wat het is. Zo kan je een streepje Yannis Kyriakides ervaren op een pleintje achter een kerk, waar naast marginale figuren ook veel toevallige passanten voorbij komen. In minder dan een kwartier en met die bijzondere soundtrack als achtergrond krijg je inderdaad te zien waar de naam van de reeks op slaat: een meeuw eet een bakje frietsaus leeg, iemand legt een steentje op de gedenksteen voor Spinoza en kijkt dan verbouwereerd naar hoe twee zwervers dezelfde plek gebruiken als uitvalsbasis voor hun halve liter-fuckfest. Een paar jongeren zijn na een zoveelste Kyriakides-loop die ‘stomme geluiden’ helemaal zat. En zo zit er in een grote stad als Den Haag op haast elke plek en in de kleinste tijdspanne wel een verhaal.
Elk verhaal dat je kunt destilleren uit het randprogramma ‘Music for a Better City’ is boeiender dan de vage herinneringen van Genevieve Murphy
Wat je er zelf ook van maakt, het zal in ieder geval boeiender zijn dan het verhaal van Genevieve Murphy, die om een of andere reden wegkomt met een concept volledig gebaseerd op haar herinnering van een 8e verjaardagsfeestje waar werkelijk niemand een boodschap aan heeft. Navelstarderij of ronduit pretentieus? We zijn er niet uit, maar het verhult hoe dan ook de mooi gearrangeerde, theatrale popliedjes. Murphy tekent voor een zoveelste mindere ervaring in de grote zaal van PAARD, helaas een terugkerend fenomeen op Rewire.
Het is een van de weinige acts op deze Rewire die niet half of helemaal in de verzamelbak ‘experimenteel’ gesmeten kunnen worden. Neem nu Limpe Fuchs, die op de gezegende leeftijd van 80 (!) een vol Korzo Theater bezig houdt met haar masterclass avant-gardistische percussie annex hoogstaand geklooi. Boeiend is het elk geval wel; dit is zo’n artiest die op het eerste zicht rudimentaire dingen doet, maar wiens primitief aandoende puzzelstukjes op een unieke, subtiele, elegante en ultiem vrouwelijke manier samenkomen tot iets inspirerend en zelfs louterend. Het doet denken aan de memorabele passages van Laurie Anderson en Beatriz Ferreyra in 2018.
Limpe Fuchs past prima in het rijtje van Beatriz Ferreyra en Laurie Anderson, die eerder ook al op Rewire stonden
Rewire is een festival dat qua vernuftigheid en elitarisme net zo ver gaat als je zelf wil; a priori is het niet onnodig moeilijk. Dat is een bijzonder unieke eigenschap. In die geest is het perfect mogelijk om voorafgaand aan Genevieve Murphy een bizar incoherente, doch boeiende set van Ale Hop in Theater aan het Spui te ervaren. Met visuals en een vette lichtshow, en met het soort muziek waar je je achteraf niets meer van herinnert. Het enige wat je weet, is dat hier nog veel meer achter schuil gaat en je het best nog een keer ervaart.
Ironisch genoeg geldt dat niet voor een van de beste shows die het publiek op deze editie te zien krijgt: Horse Lords in de kleine zaal van PAARD. Wat ze doen is voortreffelijk, aanstekelijk en na anderhalf jaar stilstaand water het equivalent van een noordwesterstorm. In de betere tradities van Battles en vooral Nazoranai doen de Amerikanen precies wat van hen verwacht wordt: mathrock met een oosters vleugje die live nog vetter klinkt dan op plaat. Er volgt echter een ‘maar’.
Het is te perfect. De ritmesectie verzuimt het om de boel in chaos te storten en vormt bij vlagen een pleonasme binnen een band die al uitsluitend om ritmepatronen draait; in die mate zelfs dat de vaart in het optreden houden ook een doel op zich wordt en nummers te weinig mogen ademen. Maar we doen wellicht te moeilijk; Horse Lords brengt de zaal meer dan terecht in extase.
Rewire is een festival dat qua vernuftigheid en elitarisme net zo ver gaat als je zelf wil
Er zijn nog andere manieren waarop we in Skyline-landië de knaldrang invulling geven. Want wat is de best mogelijke opener van een festival? Sinds 10 september 2021 is het antwoord op die vraag 25 slijpschijven gemonteerd aan het plafond van de kelder in de vroegere Amerikaanse ambassade. De installatie van Pelle Schilling heeft wellicht niet veel met kunst te maken, maar we zijn wel meteen wakker.
Inhoudelijk interessanter is het project van Mark Fell en Laurie Spiegel, dat bezoekers uitdaagt om met een click track en vooral met elkaar aan de slag te gaan op een Gamelan-orkestje. De resultaten strelen al snel het muzikale ego van menig onkundig bezoeker. Een verdieping hoger in The Grey Space – die kunstruimte is vaste prik op Rewire – vinden we een Tristan Pericheske installatie van Görkem Arikan met bougies uit auto’s als geluidsbron. Bijzonder vet. Ook deze editie is de technische kunde van artiesten een belangrijke component van het Rewire (rand)programma.
Elektriciteit, gamelans, vonken. En toch is dit logischerwijs een ingetogen festival. Dat gaat ook beter, zittend. Door het wegvallen van Leo Svirsky mag Lea Bertucci twee keer optreden in de Lutherse Kerk. Een eerste maal gebeurt dat met een strijkkwartet, dat haar nieuwe compositie integraal uitvoert. Zelf lijkt ze achter de knoppen met bijna telepathische gaven de strijkers tot halsbrekende toeren te dwingen, zeker in het midden van de set. Dan klinkt het ensemble enkele minuten alsof het behekst is. Door technische problemen van onbekende aard horen we Bertucci zelf echter te weinig. Haar solo-set maakt wat dat betreft veel goed, maar het kwartiertje improvisatie met saxofonist Chris Pitsiokos klinkt eerder overbodig.
Spijtig genoeg eclipseert Karen Willems Machinefabriek een beetje
Een dag voor de nu al memorabele passage van Fuchs zien we op een iets kleinere schaal een soortgelijk schouwspel: Karen Willems met een vol arsenaal aan spullen achter haar kit. Ze wordt vergezeld door man-in-vorm Machinefabriek, wiens verfijnde klanken wat verloren gaan in de complexe texturen van Willems. Dit gelegenheidsduo bestaat uit twee van de grootste muzikale talenten van de lage landen, dus er zit zeker nog veel groeipotentieel in. Deze late set in Korzo smaakt in elk geval naar meer.
Dag twee wordt niet alleen door een stukje Unmute Us wakker geschud, het wordt vooral ook verwelkomd door een mooi tweeluik in de majestueuze Koninklijke Schouwburg. Met de stage act van de Kazachse Galya Bisengalieva zit het alvast goed; ze haalde duidelijk wat mosterd bij Björk. Bovendien heeft Bisengalieva met ‘Aralkum’ een van de aangenamere platen van 2020 uitgebracht. De live-uitvoering ervan is eerder aan de brave kant en mist vooral oomph.
Ironisch genoeg staat de volgende artiest in de Schouwburg al helemaal niet bekend om harde klanken of lage frequenties. ASMR-meester Felicia Atkinson betovert en/of wiegt een volle zaal vakkundig in slaap. Welke van de twee ervaringen je ook kiest – de visuals van Ben Rivers zorgen voor een extra optie die zich normaal niet voordoet bij Atkinson-optredens – de ervaring is hoe dan ook geslaagd. Atkinson tekent wellicht voor het beste optreden van deze Rewire.
Duma is een schop in de ballen van elk denkbaar cliché
Hoewel menig bezoeker ongetwijfeld zal pleiten om het hoogtepunt van Rewire toe te kennen aan post-industrial black metal uit Nairobi, ofte het fenomeen genaamd Duma. En, tering, wat komt het duo even bevestigen! Met een snoeiharde set die een schop in de ballen van elk denkbaar cliché is, gaat het publiek nog meer los dan tijdens Horse Lords een uurtje eerder: twee kerels weten niet wat ze met zichzelf moeten aanvangen en gaan dan maar op de trappen van de kleine PAARD-zaal op-en-neer stuiteren als personages uit een videospel met heel veel glitches.
Duma bewijst dat bijzondere combinaties geen pastiche hoeven op te leveren en dat hun niche nu al op zichzelf mag staan. Spontaan schiet de nieuwe plaat van The Bug ons te binnen, en hoe een samenwerking tussen die twee namen misschien wel kan leiden tot gaten in het muzikale tijdruimte-continuüm. Maar alle gekheid op een stokje: Duma bevat onder die lompe laag een urgentie en een universaliteit die je prima kunt linken aan op het eerste zicht meer verfijnde maar niet minder essentiële muziek zoals White Boy Scream of Dean Blunt.
Na al dat geweld is het gepast – of juist niet – om de boel af te sluiten met Sarah Davachi op orgel in de Lutherse Kerk. De eerste helft van de set klinkt weliswaar vlakjes, Davachi weet het volume subtiel op te voeren als waren we padden in een pot met water dat ooit aan de kook zal raken. Tegen het einde van de set lijkt ze een paar slagen te missen en klinkt het orgel zelfs wat overstuur, maar nooit wordt het bombastisch of doet het af aan haar belangrijkste kwaliteit: op onnavolgbare wijze de microtonale variaties blootleggen.
Net zoals de online editie valt Rewire niet te verwijten dat dit nog niet the real article is. Het festival heeft méér gedaan dan wat het kon; het bewoog in 2021 hemel en aarde om zowel een online format te presenteren dat niet louter een surrogaat is én in deze offline editie het publiek te laten ervaren wat Rewire nog steeds kan betekenen voor de alternatieve muziekscene. Vooral dag twee was vintage Rewire en bevatte genoeg kwaliteit en hoogtepunten om door te gaan als een pre-Covid festivaldag. En nu hopen dat Nederland – wappies of geen wappies – het beleid van andere landen volgt, iedereen zich als de bliksem laat vaccineren en we in april volgend jaar gewoon een échte Rewire krijgen. Want godverdomme wat hadden we dit gemist.
Rewire breidt nog een extra dagje aan deze speciale offline editie. Op 18 september kan je naar Rewire x Festival Dag in De Branding met onder meer Gareth Davis Group.