De levenswandel van een muze valt zelden te rijmen met een burgerlijk leven. Nog geen twintig jaar oud was Martina Topley-Bird toen ene Adrian Thaws haar op straat hoort neuriën op de tonen van een verre piano. “Can you sing?” vraagt Thaws, die later furore zou maken onder diens artiestennaam Tricky.
Het antwoord op die vraag staat vereeuwigd op ‘Aftermath’, een track gebouwd rond een vertraagde beat van LL Cool J, gekruist met een gitaarriedeltje van Marvin Gaye. Toch zijn het niet de instrumentals die de aandacht naar zich toe zuigen, noch het karakteristieke gegrom van Tricky. Subtiel weggedrukt in de mix valt het dromerige stemgeluid van Martina Topley-Bird te ontwaren: een contrast dat werkt als een flard licht door de gordijnen van een rokerige kroeg. Massive Attack, het collectief uit Bristol door wiens draaideur Tricky doorheen de jaren meerdere malen passeert, laat de kans liggen om ‘Aftermath’ op de opvolger van ‘Blue Lines’ te zetten. “Don’t worry about that, just focus on Massive Attack,” laat Robert Del Naja optekenen na het beluisteren van het nummer. Een vlaag van jaloezie, zo zou hij later toegeven.
“…When I heard Martina sing the lyrics, that was the most beautiful thing – to hear her female voice singing my words. It blew my mind.”
Tricky over de bijdrage van Martina Topley-Bird op ‘Aftermath’. Bron: ‘Hell Is Round The Corner’.
Ei zo na betekent het een stille dood van de opnamesessie met Martina Topley-Bird, ware het niet dat Tricky zich maanden later laat overtuigen door zijn familie om toch een handvol kopieën te laten drukken. Het resultaat? Eén van de kopieën komt terecht bij Chris Blackwell, en vervolgens tekent Tricky bij het iconische Island Records. Even later ligt het baanbrekende ‘Maxinquaye’ in de rekken, met daarop ‘Aftermath’ als één van de hoogtepunten.
Het piepjonge duo laat de buitenwijken Bristol achter zich en trekt de wereld rond om Tricky ook live op de kaart te zetten. De plannen van Topley-Bird om oceanografie te studeren verdwijnen als sneeuw voor de zon. Eén maand na de release van ‘Maxinquaye’ verschijnt bovendien hun dochter Mazy op de wereld. Het blijkt te veel op korte tijd te zijn: hun relatie spat al snel uit elkaar. De jaren daarna blijft het duo sporadisch nog wel samenwerken, maar Tricky heeft de gastartiesten inmiddels voor het uitkiezen.
Tegen de millenniumwisseling zet de betonrot in de fundamenten van hun relatie zich verder en kiest Martina Topley-Bird voor de vlucht vooruit. Dat culmineert uiteindelijk in ‘Quixotic’, dat in 2003 in de rekken verschijnt. Haar eerste solowerk wordt meteen met lof overladen én levert haar na ‘Maxinquaye’ wederom een nominatie op voor een Mercury Prize. Later volgen nog ‘The Blue God’ en ‘Some Place Simple’. Uit die laatste plaat wordt ‘Sandpaper Kisses’ naar voor geschoven als single, wat haar uiteindelijk een bescheiden hit oplevert. Het nummer wordt nog gesampled door onder andere The Weeknd.
Haar belang op ‘Maxinquaye’ én haar kwalitatieve solowerk is vele anderen niet ontgaan. Damon Albarn strikt haar in de studio om zijn bescheiden zijproject Gorillaz mee te ondersteunen, maar het is vooral 3D ofte Robert Del Naja – en dus oude bekende van Tricky – die haar capaciteiten ten gronde correct weet in te schatten. Tot lichte frustratie van die laatstgenoemde sleept het collectief uit Bristol haar mee op tour, en is ze ook te horen op het meer dan verdienstelijke ‘Heligoland’. Live neemt ze onder andere het iconische ‘Teardrop’ en ‘Invade Me’ met verve voor haar rekening.
Uiteindelijk is daar de wederdienst: ze vraagt Del Naja – Banksy voor de vrienden – achter de knoppen plaats te nemen en zijn meer dan verdienstelijke vaardigheden als producer aan te wenden voor haar samenwerking met Mark Lanegan en Warpaint. Het resultaat – hun cover van ‘Crystalized’ – doet menige indiecritic kirren van plezier.
Daar stopt het niet: in september mogen we na meer dan 10 jaar eindelijk een nieuwe volwaardige langspeler verwachten. Om de tijd te doden tot ‘Forever I Wait’ in de rekken ligt, hebben de fans alvast vooruitgeschoven EP ‘Pure Heart’ om zich aan op te warmen. Producer van dienst is – jawel – Robert Del Naja.
Het debuut: deel 2
‘Forever I Wait’ is een plaat die voor de eerste keer het volledige potentieel van Topley-Bird zal benutten. In haar interview met The Guardian in juni – haar eerste in 11 jaar – liet ze het volgende optekenen over haar eerste solopogingen: “I guess I was on the back foot a lot of the time. Essentially, I didn’t have all the skills I needed to achieve what I wanted to achieve, so I kind of look back on those records as exercises rather than pieces of art.”
In vele opzichten voelt ‘Forever I Wait’ dus meer aan als een debuut dan als een comeback. Uit ‘Pure Heart’ kunnen we reeds een aantal voorzichtige conclusies destilleren: we horen een beduidend minder conventionele sound, waar refrein en melodie ondergeschikt zijn aan sfeerschepping. De hand van 3D laat zich duidelijk horen: de sound van ‘Heligoland’ waait als een echo door de EP. De luisteraar zou gemakkelijk geneigd zijn om de lyrics en sfeer te linken aan de persoonlijke tragedie die Martina Topley-Bird te beurt viel: in 2019 beroofde dochterlief Mazy zich na een optreden met haar band 404 in een psychose van het leven. Bij vader Tricky kwam dat prominent naar boven in zijn recentste worp ‘Fall To Pieces’. ‘Forever I Wait’ werd echter grotendeels ingeblikt voor die ontstellende gebeurtenis zich voltrok. Niet dat het werk geen therapeutische waarde voor de bezieler in pacht had: terugkeren om de laatste hand te leggen aan de langspeler was een welgekomen afleiding.
Vanuit Valencia wacht ze nu tot haar nieuwste werk aan de wereld getoond mag worden. Na jaren van vooral in het kielzog van andere grootheden te opereren, lijkt ‘Forever I Wait’ een statement te worden op eigen kracht waar ze voor het eerst zélf achter staat. Dat hoeft eerder werk en samenwerkingen niet te doen afnemen in kracht, maar mag ons wel reikhalzend doen uitkijken naar 10 september, wanneer de muze zélf op de voorgrond treedt.