Love, there are flowers along the avenue
All things perfectly in place
I build a shrine, I set a monument
Because you’re fire, because you’re a fire escape
Mark Lanegan – Bombed
De grootste overwinning van Mark Lanegan zit misschien wel verborgen in het feit dat zijn overlijden op 22 februari voor de buitenwereld als een verrassing komt. Na decennia vakkundig door het lot in elkaar getimmerd te zijn geweest – en zelf ook het nodige beukwerk te hebben verricht – leek één van de favoriete zangers van ondergetekende er terug te staan. De blik helder. Gefocust. De glimlach die hij tevoorschijn wist te toveren toen hij ettelijke jaren terug door ons lands nationale zender geïnterviewd werd en het ontwapenende “you look healthy, Mark” te horen kreeg, was tekenend.
Akkoord, de schermutselingen met de demonen hadden hun littekens achtergelaten, maar na een titanenstrijd zaten ze achter slot en grendel. Zijn recente boksgala met Covid-19 leek een zoveelste coin toss die toch maar weer eens goed viel. Het was bijna geen verrassing meer dat Lanegan ook deze strijd weer te boven kwam. Uitgeput, grijnzend, maar zoals altijd weer iets moois makend van een onmenselijke poel ellende. Het resultaat: ‘Devil In A Coma’. Een relaas van drie maanden gekluisterd te zijn aan een ziekenhuisbed met de tenen over de afgrond. Maar uiteindelijk wist hij ook daar weer uit de klauwen van het hiernamaals te blijven.
Maar uiteindelijk moeten ook reuzen plooien voor de gore wetmatigheden van het lot. Ten langen leste moet elk krediet ingelost worden: in dat opzicht leek voor Lanegan de blessuretijd al even langer te duren dan de reguliere speeltijd. Dinsdag bezweek Mark Lanegan thuis in Ierland, in onbekende omstandigheden. De laatste jaren was zijn output zienderogen gestegen. Was die productiviteit een gevolg van zijn heldere geest, of was het de wetenschap dat de schaduw ooit het silhouet inhaalt? Het is makkelijk om van Mark Lanegan een grungelegende te maken – en terecht, maar die stempel gaat voorbij aan de laatste twee decennia van zijn leven die hem feitelijk een veel groter podium gaven.
In de jaren ’90 mag deze aardbol voor het eerst kennis maken met zijn rauwe bariton. Onder de vlag van Screaming Trees zet hij samen met Pearl Jam en Nirvana Seattle mee op de kaart, hoewel de band nooit hetzelfde commerciële succes zou mogen ervaren. Het zou bovendien een pyrrusoverwinning worden: onderweg moet hij afscheid nemen van vrienden als Kurt Cobain en Layne Staley. Vooral die eerstgenoemde blijft knagen: in zijn weinig verbloemende autobiografie biecht hij op dat hij op die noodlottige 5 april 1994 de oproepen van de Nirvana-frontman links liet liggen. Er zouden nog veel begrafenissen volgen.
In de luwte van Screaming Trees werkt Lanegan al aan zijn solo-materiaal. De eerste drie platen blijven betrekkelijk onder de radar, maar met ‘Field Songs’ levert de man een eerste meesterwerk af. Men zou een goede case kunnen maken voor ‘One Way Street’ als één van de zwaarste albumopeners die de recente muziekgeschiedenis kent, ware het niet dat Lanegan zichzelf daarin nog heeft trachten te overtreffen met ‘When Your Number Isn’t Up’. Dat laatste is te vinden op Bubblegum, het magnum opus uit zijn solo-carrière. Een plaat die ons uiteindelijk dreef tot een gesprek met Aldo Struyf, bandleider van de Mark Lanegan Band en één van diens goede vrienden die de man ettelijke dagen terug nog in Borgerhout mocht ontvangen. We hopen dat er iemand een arm over zijn schouder heeft geslagen en dat de muziek luid staat.
Na ‘Fields Songs’ zakt Lanegan verder weg, tot Josh Homme – een oude bekende – ingrijpt. Eerder had de frontman van Queens Of The Stone Age al beroep gedaan op diens diensten tijdens de opnames van ‘Rated R’. Luister naar ‘In The Fade’ (‘You live ‘till you die‘) en het wordt al snel duidelijk waarom Homme wil dat Lanegan het gezelschap op structurelere basis vervoegt. Het resultaat is met ‘Songs For The Deaf’ één van de sterkste rockalbums van dit millenium én live bovendien een formatie met Dave Grohl en Nick Oliveri die zoveel jaar later nog tot de verbeelding spreekt.
Na ‘Bubblegum’ en ‘Songs For The Deaf’ trekt Lanegan zich uit het slop. Er valt terug zonlicht op de huid. Samen met Alain Johannes schrijft hij ‘Blues Funeral’ en tourt hij als een bezetene. De platen volgen elkaar in ijltempo op. De samenwerkingen worden talrijker; de zalen groter. Het zorgt voor een handvol souvenirs die vandaag net iets zwaarder wegen: de verschroeiende show in het Koninklijk Circus (met Creature With The Atom Brain als voorprogramma, eveneens in bloedvorm). De solo-show op Pukkelpop. De guest appearance bij The Afghan Whigs op het Cactusfestival. Heel af en toe treedt hij ook uit de schaduw en dan levert dat mooie momenten op: als vriendendienst duikt hij op in de show van Anthony Bourdain. Ook van die laatste moet Lanegan afscheid nemen wanneer Bourdain in 2018 besluit eigenhandig een punt te zetten achter zijn verhaal. Nog een begrafenis.
“I miss so many guys that were around then and are not around anymore you know, some of my friends…
But you know, that’s life”.
Mark Lanegan
Een kleiner wordend leger van veteranen rouwt om iemand die een heel leven lang zelf afscheid heeft moeten nemen. ‘One Hundred Days’ klinkt door de boxen. De lichten branden genadeloos en het geluid neemt af. De ruisende feedback blijft over. Het ga je goed, Mark.
Uitgelichte afbeelding door © James Mason.