Krap een maand na Roadburn Redux – tot dusver mogelijk het beste online festival dat op de wereld is losgelaten – staat er een volgende klepper op de agenda. En dan nog niet eens onder een andere naam: Rewire is dit jaar ook gewoon Rewire, alleen online. Want ja, noblesse oblige.
Het is te zeggen: Rewire Festival poogt al jaren niets anders te doen dan vernieuwing als uitgangspunt nemen. Het is in dat opzicht zowel complexloos als ingewikkeld. Want hoewel Rewire amper rekening houdt met een breed publiek, is het ook niet per se bezig met moeilijkdoenerij. Tot en met 2019 uitte zich dat in een soms schizofrene combo van clubavonden, ‘gewone’ bands (ugh) in de grote zaal van PAARD, ordinair feestpubliek in de kleine zaal van PAARD… en pakweg Beatriz Ferreyra of Tristan Perich voor een aandachtig en zittend publiek in een donker auditorium.
Met deze online editie kiest Rewire vooral voor haar corebusiness: fucking uitdagende en steengoede kunst binnen een breed kader neerzetten. Zonder daarbij ooit afbreuk te doen aan hoe we alle fysieke Rewires tot dusver beleefd hebben.
Haagse haute culture
De online omgeving voor deze editie is een pareltje. Een websitegeworden nichefestival met meerdere podia, ontdekhoekjes, spin-offs en andere easter eggs. Zonder dat het ooit nodeloos ingewikkeld of onoverzichtelijk wordt. Zeker, je moet eerst wat kutten met alle non-standaard symbooltjes en dingen die niet op een plek zitten die zich laat voorspellen. Alleen wordt een louter praktische benadering ingeruild voor een echt festivalgevoel. In het echt loop je een zaal binnen, overvalt je heel even het gevoel dat je een fuckton andere goeie shit mist, krijg je vlak voor de zaaldeuren chaos en drukte, waarna je je alsnog volledig kunt laten onderdompelen. Zo werkt het online ook. De podia zijn in essentie twee kanalen voor beeldregistraties, een radiostation en permanente installaties.
Rewire heeft een pak premières in petto, maar ook namen die anno 2021 bijzonder relevant zijn in de underground. Zo is Felicia Atkinson aanwezig met een nieuw streepje van haar ASMR-core, dit keer voorzien van knappe visuals gemaakt door Ben Rivers. Net als de meeste andere optredens duurt het ongeveer een half uur. Net genoeg om je digitale aandachtspanne niet in het rood te laten gaan. Ontdekken zit er op deze manier meer dan ooit in, want middenin shows komen piepen is in deze context geen asociale actie die IRL veelal wordt uitgevoerd door lompe kloten. Des te leuker wordt het dan als de laatste vijf minuten van een hemels klinkende Holland Andrews intens contrasteren met de distorted en van SOTE-eske invloeden voorziene clubmuziek van Meral, ook hier ondersteund door kekke, pardon, moddervette visuals van Brenna Murphy. Al mist dit commissioned piece (een van de vele) enige consistentie.
Nog een collaboratie die in opracht van Rewire tot stand kwam: Robert Aiki Aubrey Lowe en Zeena Parkins. Lowe als multi-instrumentalist pur sang en Parkins als harpiste. Het resultaat klinkt niet als wat je van zo’n combo zou verwachten. Het zijn ruwe, raspende en onaardse geluiden. En daar blijft het ook een beetje in hangen. Deze samenwerking resulteerde duidelijk in een sound, maar dus nog niet in een concept. Dan is het soms beter als bestaand werk wordt geherinterpreteerd, zoals Slagwerk Den Haag – incontournables, dat spreekt – doet met de muziek van Tom Johnson en de al genoemde Tristan Perich (die in 2018 young artist in residence was).
De digitale ruimtes (‘Portals’ genaamd) zijn stuk voor stuk hoogstaand. Zo ook de wereld gecreëerd voor de Amsterdamse Laura Nygren (a.k.a. Show Pony), die haar in IJsland gemaakte en intussen twee jaar oude EP voorziet van aparte videoclips, maar vooral ook van een 3D-omgeving waar je je met muis en toetsenbord in kunt verliezen. Het contrast met Acts of Air: Reshaping the Urban Sonic (het kon ook een zeer typische titel zijn van één van de essays in het jaarlijkse Rewire-programmaboekje) is in deze groot. Dat project is namelijk bedoeld om volledig offline te beleven, of beter, uit te voeren. Reshaping the Urban Sonic leest dan ook als een handleiding. De aparte website bevat enkel tekst en een paar schaarse foto’s, doelbewust gekozen om je zo snel mogelijk op pad te sturen in de echte wereld. Tegenover de digitale saturatie vormt dit soort uitingen een verademing.
De nadruk op technologische hoogstandjes, abstract-experimentele virtuele omgevingen – denk Oneohtrix Point Never’s visuals – en de grote aandacht voor onderzoek zijn niet alleen eigen aan Rewire, maar doen ook denken aan dat andere Haagse festival, TodaysArt. Het is een signatuur die stilaan eigen is geworden aan de stad, samen met een sterke literaire scene die op Rewire overigens nooit echt een plek heeft gekregen. Dat hoeft ook niet, want daarvoor zijn er immers al festivals als Crossing Border.
Meta
Afsluiter van dag één is ‘Somnifacient Signals’, van Pierce Warnecke en Matthew Biederman. Een A/V-stuk dat als doorlopende installatie niet zou misstaan op een Artefact of zelfs Berlin Atonal. Het werd bedacht tijdens de eerste Covid-golf en lijkt de weergave te zijn van een een mentale toestand die je als ‘hyper-surrealisme’ zou kunnen omschrijven. ‘Somnifacient Signals’ maakt gebruik van de digitale tsunami die al anderhalf jaar wordt uitgebraakt over de wereld: van Zoom-meetings over Youtube-tutorials tot subreddits over samenzweringstheorieën of digitale galerijen met AI-gegenereerde kunst: alles wordt door de gehaktmolen gehaald. Ondertussen gaat de echte wereld verder, terwijl onze interacties in exponentiële mate artificieel worden. Het onderscheid tussen de digitale en echte werelden wordt steeds onduidelijker. Lege straten – inclusief van live webcam beelden die het duo op afstand bewerkt – worden ingenomen door fictieve wezens en beelden raken onherkenbaar vervormd. Het is een zeer allegorische uiting van wat vandaag dus een ‘headliner’ is op een muziekfestival. Zowel inhoudelijk als conceptueel is ‘Somnifacient Signals’ een confronterende ervaring. Wordt dit straks de norm als de Variant Te Veel de boel definitief richting nieuwe normaal stuurt? Je kunt misschien maar beter investeren in goede hardware en een ruimte om van dit soort werken te genieten.
Keniaanse metal live A/V
Een van de sensaties van 2020 was Duma, ofte industrial death metal uit Nairobi. De opvallende combinatie met de visuals van Jesse Kanda kon niet anders dan vuurwerk opleveren. Zo geschiedde. Onduidelijke beelden die schokkerig en laag bij de grond gefilmd worden, evolueren naar het plotse en schokkende besef dat je door de ogen kijkt van een boosaardige kat – pleonasme alert – met name wanneer een stuiptrekkende muis op je scherm gepleurd wordt. De schattige annex horrorbeelden worden naadloos afgewisseld door een al even grauwe registratie van het Duma-duo dat door een verlaten gebouw aan het urbexen is, wat de zanger er trouwens niet van weerhoudt om zijn deel ook echt in te zingen. De lichte pastiche van Duma wordt zeker in deze samenwerkingsopdracht met Kanda ruimschoots gecompenseerd door de slim gedoseerde afwisseling tussen genres waarbij grootstedelijke dystopie dé bron van inspiratie lijkt. Dat doet Duma toch net iets verfijnder dan de New Yorkers van Imperial Triumphant.
De Elektriciteitsfabriek is misschien wel de meest iconische van alle Rewire-venues, dankzij memorabele optredens van onder meer Vicky Chow met Tristan Perich’s 100 speakers of een Grouper waar Stef Claes in 2015 zijn hart aan verloor. Geen wonder dus dat Rewire deze indrukwekkende ruimte ook voor een online editie gebruikt. In casu: Able Noise, een duo dat zich misschien wel liet inspireren door Steve Albini of Lee Ranaldo. Al klinkt deze Grieks-Haagse samenwerking een stuk bedachtzamer. Een goed gekozen bandnaam dus! Hun sfeervolle deconstructies, warme gitaarmelodieën en gevarieerd klankkleurpalet smaken naar meer.
Maar genoeg vooraf opgenomen setjes. DeForrest Brown Jr. aka Speaker Music streamt gewoon live vanuit New York, onder een filter van niet mis te verstane beelden uit driekwart eeuw burgerrechtenbeweging. Zijn Black Nationalist Sonic Weaponry – hoewel met een redelijk hoog id.pol gehalte – was vorig jaar een muzikaal hoogtepunt en mogelijk dé soundtrack van wat één van de belangrijkste ontwikkelingen in 2020 is geweest: BLM. DeForrest Brown Jr. is als techno-artiest bezig met een genre dat uitgesproken zwarte roots heeft (nog meer dan bij hiphop). Zijn scherpe doch warme verknipte beats starten nooit als techno, maar overrompelen elkaar tot het echt zo gaat klinken. Deze muziek lijkt soms bijna utilitaristisch van aard; het is haast een soort textuur die als draagvlak dient voor spoken word, free jazz, polititiek discours, samples met een hoge actualiteitswaarde en noem maar op. Brown Jr.’s beats lijken de onrust en bewogen tijden alleen maar te benadrukken. De set draagt in die zin minder bij dan zijn straffe album van vorig jaar en zou vooral live en teringluid ervaren moeten worden, al is het maar omdat de old skool beats en synthlagen zo verdomd lekker klinken. Of hoe snoeihard en vooral broodnodig politiek discours ook sexy kan zijn.
Multi-zintuiglijk
Ook Belg en Les Ateliers Claus/Meakusma-favoriet Ben Bertrand maakt gebruik van een specifieke ruimte om zijn mix van sfeervolle basklarinet en minimalistische elektronica te laten resoneren. Letterlijk, want de galm van het Kunstmuseum in Den Haag is impressionant en zet Bertrands loopstation-kunde nog wat kracht bij. Het effect van zo’n 100% lege ruimte is nu precies iets wat je mét publiek erbij moeilijker tot stand kunt brengen. In die zin brengt Rewire 2021 meer dan eens sets en one-offs voort die hun unieke meerwaarde meekrijgen in het online/digitale aspect.
Dat blijkt ook uit de inzending van een naam die bijzonder goed bij Rewire past: Aïsha Devi. Met en lynchiaanse video poogt ze haar wereldbeeld te verduidelijken. Daarvoor maakt ze gebruik van het fictieve collectief Spirit Liberation Front (SLF). Haar partner in crime voor dit project is de Zwitser Alec Ross, bekend als 118. Opmerkelijk genoeg begint deze clip met een cover van Black’s ‘Wonderful Life’, maar dan wel met een The Knife-filter eroverheen. De film moet vooral als geheel bekeken worden en werkt pas echt als je de emoties toelaat die de zeer divergerende klanken en beelden teweeg brengen. Dit is in die zin helemaal geen festival-act, maar net iets wat in deze online context volledig tot z’n recht kan komen. Al valt er muzikaal niet heel veel te beleven.
Voor wie minder op zoek is naar constructieve patronen, kan natuurlijk altijd terecht bij Dreamcrusher. Uit de samenwerking met Andrés Baron kwam de 20 minuten durende clip ‘Grammars’ tot stand, speciaal voor deze Rewire. Het resulteert in een naar Dreamcrusher-normen toegankelijk amalgaam van met name veel lo-fi samples. lichtvoetige beats en opvallend weinig noise. Het is weliswaar geen volledig nieuw materiaal, maar misschien hield Luwayne Glass rekening met de kijker thuis, die na veertien maanden coronakutzooi wel eens aan wat lichter materiaal toe is.
Als je dacht dat je op een gemiddeld festival niet snel meer dan één Keniaanse artiest tegenkomt, think again. KMRU is ook nog iets compleet anders dan Duma; een zeer productieve geluidskunstenaar die met name van field recordings gebruik maakt om tot beklijvende producties te komen. Zijn samenwerking met video-artieste Donna Verheijden resulteert in een korte, maar zeer kwalitatieve audiovisuele ervaring.
Radio
Hoe kan radio in deze set-up een relevant medium vormen? Simpel: door het niet te zijn. De audiostreams van Rewire vormen een kanaal op zich en bevatten langere sets – tot een half etmaal, zoals Peter Cusack’s Durational Listening. Geluidskunstenaar Black to Comm stelde een uur aan verzameld lockdownmateriaal samen. Goed voor 33 artiesten in totaal, waardoor het geheel al even ongrijpbaar klinkt als zijn vorig jaar uitgekomen ‘Oocyte Oil and Stolen Androgens’. En horen we daar rond het half uur even Stephen O’Malley? De set is hoe dan ook voortreffelijk; een etherische verzameling plunderphonics verkleed als drone. Dit was live in een donkere zaal met wat kussens op de vloer ook briljant geweest. Zonde dat het onaangekondigd en zonder verdere uitleg overging in een audio-talk over astrologie (?). En ja, ook deze online Rewire bouwde voort op de traditie van live-gesprekken met artiesten.
Wel in beeld gebracht, maar vooral een luisterervaring, is de wereldpremiere van Leo Svirsky’s alweer twee jaar oude ‘River without Banks’. Ook deze hadden we vorig jaar op Rewire moeten zien, nu krijgen we een sterk ingekorte versie. Svirsky’s compositities kenmerken zich door traag meanderende (heb je ‘m) piano en een nadruk op sfeer en klankkleur bij de strijkers. Het roept een melancholie op, maar straalt tegelijk ook de Russisch-Amerikaanse achtergrond van Svirsky uit. Je hoort zowel oost als west, zowel overrompelende Siberische heimwee als de meer behaaglijke klanken van bijvoorbeeld een lapsteelgitaar.
Waar het bij Svirsky allemaal wat braafjes eraan toe gaat, is de kortfilm van John Bence rond vorig jaar verschenen ‘Love’ een tikkeltje uitdagender. Die plaat is sowieso verdomd moeilijk te interpreteren of zelfs te verteren voor wie Bence al langer volgt: abstracte pianostukken die ergens tussen intens verdrietig en abstract-expressionistisch zweven. Dat gevoel wordt door de kortfilm versterkt, want daar klinkt ‘Love’ nóg meer over als een soundtrack voor een deprimerende stomme film. Het neemt niet weg dat het ook heel mooi is. Alleen jammer van de lallende ballen die hun definitie van vrijheid beperken tot zuipen in het openbaar en zich dankzij een open raam met deze ervaring moeien. Een ervaring die uiteindelijk nog steeds achter een laptop plaats vindt, besef je dan.
Het hoogtepunt van deze editie (en van de vorige, die niet doorging) had misschien wel OO|OO moeten zijn. Hun korte opgenomen set in wat een vet ogende club in Tokyo moet zijn, maakt de verwachtingen echter niet waar. ‘Nijimusi’ hoort los tot de beste platen van 2020 en blinkt uit als eigenzinnige mix van kraut en mathrock. Dat impliceert een enorme kunde en met name perfecte timing van de ritmesectie. Uit deze set wordt duidelijk dat corona niet alleen liveshows onmogelijk maakt, maar er ook voor zorgt dat bandleden zonder tourleven niet goed genoeg op elkaar ingespeeld raken. Bijgevolg speelt OO|OO te behoudend en soms met de handrem op. Zonde.
Hoogtepunt
Dan is de registratie van landgenoot Yosuke Fujita een stuk interessanter. Je zou het ‘luchtdrone’ kunnen noemen, maar dat zou een oeroude Japanse geluidskunst, Gagaku genaamd, onrecht aandoen. Tim Hecker gebruikte die klanken als rode draad op zijn laatste twee albums en tourde ook live met twee Japanse muzikanten. FUJI|||||||||||TA doet het echter vooral op basis van samengeperste lucht en een half leger kraantjes, plastic buizen en pijpen. Dat fundament vult hij pas later aan met de traditionele blaasinstrumenten waar ook Hecker zo’n fan van is. Zijn persluchttechniek heeft Fujita danig verfijnd dat hij in staat is om binnen eenzelfde continuüm op uiterst precieze wijze te spelen met microtonaliteit en meerdere lagen die amper te ontwarren zijn, maar samen wel voor een bijzonder rijke klankstroom zorgen. Tegen het einde van zijn set gaat Fujita verknipte zinsneden en woorden roepen terwijl hij luchtkraantjes op ruwe wijze open- en dichtdraait voor een dieptebom-effect. Ondertussen blijft die grondtoon aanwezig en word je nooit onrustig van zijn plotsklapse ingrepen. De modus operandi van de Japanner zou van een liveset een nog intenser en rustgevender beleving hebben gemaakt dan Sarah Davachi achter een orgel of analoge synth, alleen al door zijn unieke instrumentarium. FUJI|||||||||||TA vormt om veel redenen misschien wel het hoogtepunt van Rewire 2021.
Heerlijk retro is de opgenomen performance van Kate NV met haar band; een registratie die bijna weggelopen lijkt uit een late Sovjetunie Top of the Pops-achtige show. Met een hoofdrol voor de klarinettist, overigens. Die voegt aan de Kate NV van ‘Room for the Moon’ nog flink wat extra pit toe én staat bovendien Russische meme-gewijs de ziel uit zijn lijf te spelen… naast een emmer. De vele hartjes die over het scherm rollen zijn meer dan terecht. Dit is ook een van de weinige sets op Rewire die het live-gevoel in je huiskamer binnenbrengen. De opname is prachtig, de muziek schaamteloos poppy en de act van Kate NV verrukkelijk.
Rewire 2021 teleurstellend noemen omdat het niet fysiek kon doorgaan, zou een oneerlijke conclusie zijn. Deze online editie haalt zeker het niveau van een Roadburn Redux of soortgelijke uitingen – al ging het soms maar om één concert – die we sinds maart 2020 hebben gezien. Alleen moet het onderscheid worden gemaakt tussen inhoud en platform. Dat laatste zit snor. De kwantumsprong die Rewire maakt met een website die ook voelt als een festival, moet benadrukt worden. Anderzijds was er in de aanloop naar deze editie te weinig tijd om een programma uit te werken dat volledig gericht zou zijn op die online context, waardoor er net iets te veel surrogaten en beperkt uitgewerkte sets tussen zitten. Aangezien Rewire volledig gratis was, mogen we natuurlijk nooit iets evenwaardigs verwachten als bij een fysiek festival. Maar het is niet ondenkbaar dat met een dergelijk platform in de toekomst ervaringen kan voorbrengen die je thuis met een goed scherm en speakers tegen betaling kunt beleven.
Vooralsnog moeten we daar absoluut niet van uit willen gaan, maar er zijn helaas al gekkere dingen gebeurd. Als er dan toch een Variant Te Veel zou volgen en we komen niet langer samen om muziek en kunst in the flesh mee te maken, dan heeft Rewire alvast een polepositie ingenomen. Er zijn dan ook weinig andere festivals waar wij zo’n opdracht aan zouden toevertrouwen.